Stargard Szczeciński - Krzyż wotywny (pokutny)

Znajdujący się na rozwidleniu dróg w kierunku Chociwla i Maszewa kamienny obiekt określany często jako krzyż pokutny to bez wątpienia jeden z ciekawszych zabytków Stargardu Szczecińskiego jak i Pomorza. Krzyż jest pamiątką po obyczaju stawiania przez zabójców własnoręcznie wykutych krzyży jako elementu zobowiązań pokutnych mających na celu zmazanie winy. Zwyczaj ten rozwinął się około XIII wieku głównie w Turyngii, Saksonii oraz na Śląsku. 

Gdy w 1532 r. wszedł w życie kodeks karny cesarza Karola V obowiązek wystawienia samodzielnie wykutego krzyża pokutnego został zniesiony. Od tego czasu zaczęły powstawać określane jako krzyże wotywne wystawiane przez rodzinę zamordowanego i wykute przez wykwalifikowanych kamieniarzy.

Do tej grupy należy krzyż w Stargardzie Szczecińskim z 1942 r. Jest on wykonany z gotlandzkiego wapienia i ma formę krzyża łacińskiego. W partii wystającej ponad ziemię ma wysokość aż 276 cm. Znaczna jest także szerokość ramion krzyża-147 cm. Na zwróconej ku wschodowi cześć przedniej nieznany artysta umieścił dwie inskrypcje oraz relief z przedstawieniem ukrzyżowanego Chrystusa. Trzecia inskrypcja została wykonana na odwrotnej stronie obiektu. Najważniejszą wartość posiada trzecia inskrypcja, będąca relacją o wydarzeniu, które spowodowało wystawienie krzyża:

A(n)no X v x l n

erschlage(n) hans

billeke vo(n) lore(n)tz

mader mith eine 

shaneyser siner

moder syster so(hn)

Inskrypcja informuje, iż Hans Billeke został zamordowany przez swojego kuzyna, Lorentza Madera najprawdopodobniej przy użyciu żelaznego pręta. 

Stargardzki krzyż na stałe wpisał się w krajobraz miasta i stał się przyczyną powstania dzieł literackich takich jak sonet "Das Kreuz bei Stargard" czy legenda "Das steinerne Kreuz"     

Stargardzki krzyż, widok od wschodu

Stargardzki krzyż, widok na inskrypcję na odwrotnej stronie obiektu